تئاتر با میراث کهن و  زبان روز زنده است

به گزارش آتلیه دات کام، قطب الدین صادقی پیشکسوت تئاتر و داور جشنواره تئاتر اقتباس اظهار داشت: آزادی فکری، اقتباس نیست، اقتباس باید برپایه یک کتاب بزرگ باشد و حرف اینست که ارتباط ما با گذشته نباید قطع شود. ریشه ها را نباید از دست داد؛ این به معنای تسلیم شدن در مقابل گذشته نیست بلکه نشانه آگاهی است، از گذشته باید آموخت.

به گزارش آتلیه دات کام به نقل از خبر آنلاین به نقل از روابط عمومی جشنواره تئاتر اقتباس، قطب الدین صادقی، پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون در نشست «سبک و نگاه تازه در کار با شاهنامه» که همزمان با دومین جشنواره‌ی ملی تئاتر اقتباس در تالار شیخ بهایی شاهین شهر برگزار شد، اظهار نمود: اقتباس یعنی نویسنده بر طبق متونی که از پیش نوشته شده است اثر جدید بنویسید. مرجع اصلی اقتباس، یک اثر درخشان و بزرگ است. ما باید بدانیم تاریخ چیست و شرایط تاریخی باید محیا باشد تا اتفاقی رخ دهد، وقتی چنین شود مولف حرف دوران خودرا خواهدزد.
وی با تکیه بر این که اقتباس دارای منشأ است، اضافه کرد: نمایشنامه آنتیگون اثر سوفوکل پس از دو هزار و 600 سال هنوزهم جذاب است. 16 نویسنده در 16 کشور و 16دوره، این قصه را بازنویسی کرده و هیچ یک حرف سوفوکل را تکرار نکرده اند و حرف دیگری زدند، چونکه نمایش، یک مبحث واحد ندارد. ما هم از زمان فردوست تاکنون، هزارسال فاصله داریم و چطور این هزار سال را نمی بینیم؟! حرکت فردوسی و شاهنامه بی نظیر و ستایش از او بجاست اما باید حرف خودرا بزنیم. فردوسی در دوره ای زیست که جنگهای فئودالی درحال پایان بود، جنگ هایی که حماقت محض بودند و می کشت و می سوزاند و آرامش وجود نداشت.
وی اضافه کرد: شکسپیر هم در آثار خود نشان داده که ما برای رسیدن به آرامش در دوره رنسانس باید به صلح و ثبات برسیم و چاره سیاسی این است که یک حکومت مرکزی ایجاد نماییم. به گمان تاریخ نویسان، شکسپیر از سایر هم دوره ای های خود هزارسال جلوتر است. در واقع شکسپیر در چهارصد سال پیش، مترقی ترین انسان اروپاست؛ اما شکسپیر در دوره خود مترقی است و نه حال و به این علت اگر شکسپیر را چنان که بود اجرا کنید ارتجاعی هستید. اینجاست که شکسپیر اهمیت بسیاری دارد.
داور نهائی دومین جشنواره‌ی ملی تئاتر اقتباس در دو بخش نمایش صحنه ای و نمایش در فضای باز خاطرنشان کرد: آن چه ما را به ارایه برداشت تازه محکوم می کند تاریخ است. نمی توان فاصله هزارساله خود با فردوسی را انکار کرد، فردوسی در دوره خود مترقی است و او را در شرایط خودش باید دید و ستایش کرد، اما فردوسی در دوره‌ی امروز با خیلی از تعاریف مدرن همخوانی ندارد. لزوم اقتباس هم این است که باید مفاهیم را متناسب با نیازهای زمانه، نو کرد. این آثار صدها نکته باارزش در خود دارند که باید از آنها اقتباس کرد.
صادقی اضافه کرد: آزادی فکری، اقتباس نیست، اقتباس باید بر طبق یک کتاب بزرگ باشد و حرف این است که ارتباط ما با گذشته نباید قطع شود. ریشه ها را نباید از دست داد؛ این به معنای تسلیم شدن در مقابل گذشته نیست بلکه نشانه آگاهی است، از گذشته باید آموخت.
این کارگردان، نویسنده و نمایشنامه نویس با اعلان اینکه ایران دارای فرهنگ نمایشی نیست بلکه دارای زبان فرهنگی غالب بسیار بزرگی به نام شعر است و باید از این ذخیره باارزش استفاده کرد، افزود: آخرین سبک، بهترین سبک نیست. نسبت به داشته های خود خونسرد نباشید. نگذارید شما را فراموش کنند یکی از این طریق ها اقتباس است.
وی به سخنی از «آنتونی گیدِنز» درباره‌ی هویت اشاره نمود و توضیح داد: برای حفظ هویت و به گفته‌ی این جامعه شناس، اول از تمام باید داشته های خودرا دسته بندی کرد، یعنی باید مشخص کرد که چه چیزهایی دارید؟ در گذشته چه کرده اید؟ چه چیزی آفریده اید؟ از چه تکنیکها و روش هایی بهره برده اید؟ و چه محتوایی تولید کردید؟ یعنی باید بدانید صاحبِ چه گذشته ای هستید و در این گذشته چه چیزهایی وجود داشته است؟ سپس ضروری است آنها را شناسایی و دسته بندی کنید.
این کارگردان، نویسنده و نمایشنامه نویس اضافه کرد: «گیدِنز» نکته‌ی دوم برای حفظ هویت را تولید دانسته است؛ او اشاره کرده که شناساییِ گذشته به تنهایی کافی نیست و باید آنرا بسط داده و تولید کنید و تولیداتِ شما در جهت داشته های گذشته باشد. ضمن این که سومین و مهم ترین مبحث از نگاه این جامعه شناس برای حفظ هویت، ادامه است؛ به این معنا که تولیدات باید مداومت داشته و پشت سرهم مانند یک جریان سیال و پیوسته انجام شوند.
صادقی اظهار داشت: هگل درباب زیبایی شناسی بیان کرده که نخستین ژانری که در تاریخ بشر وجود دارد حماسه است و تمام حماسه های بزرگ متعلق به صبح تمدن است. درام طبق تعریف هگل فقط جنگ انسان با جهان بیرون نیست بلکه جنگ انسان با جهان خود هم هست در غیر اینصورت درام نیست.
وی اضافه کرد: حماسه، جنگ انسان با جهان بیرون است. صادقی سپس این پرسش را مطرح کرد: چطور می توان آنرا دراماتیزه کرد؟
این پیشکسوت تئاتر سینما و تلویزیون با اشاره به شاهنامه ابومنصوری که فردوسی هم شاهنامه‌ی خودرا بر طبق آن سروده است، خاطرنشان کرد: منظور از خراسان در شاهنامه تاریخ کل ایران است، تمام جغرافیای شاهنامه، طوس است و فردوسی تاریخ ایران را با جغرافیای خود تعریف کرده است.
صادقی با تاکید براینکه حماسه فاقد احساسات است، اظهار داشت: مبحث رستم و سهراب در شاهنامه مبحث دفاع از خاک است، حرف حماسه دفاع از آب و خاک است یعنی به هیچ دشمنی رحم نکن حتی اگر پسرت باشد. پیام شاهنامه و پیام اصلی فردوسی این است و اصل، وطن و خاک است. هدف از خلق رستم و سهراب از دید حماسه، دفاع از وطن و خاک است.
داور نهائی دومین جشنواره‌ی ملی تئاتر اقتباس در دو بخش نمایش صحنه ای و نمایش در فضای باز اضافه کرد: هنر، دوچیز است؛ پیام و ارتباط. هیچ هنرمندی نیست که پیامی نداشته باشد. ارتباط هم به معنای تکنیک است یعنی هنرمند بتواند با هنر خود مردم را جذب نماید. بدین سبب هنر باید دارای پیام و تکنیک باشد. در تئاتر هم باید چنین باشد.
وی با تأکید بر لزوم برداشت نو در تئاتر اظهار داشت: در درام دگرگونی اتفاق می افتند و این دگرگونی بر طبق عواطف است. واکنش عاطفی سبب درک و شناخت بیشتر است. نخستین کار ما در درام، برداشت نو است. وظیفه هنر کمک کردن به انسانهاست و دومین موضوع، تحول شخصیت است. تاریخ هنر هم چیزی جز پوست اندازی نیست اما باید بر پرداخت دراماتیک هم تاکید کرد.
براساس این گزارش، دومین جشنواره ملی تئاتر اقتباس شاهین شهر با هدف ترویج نگاه پژوهش محور به اقتباس در تئاتر و پیوند ادبیات و صحنه، از ۱۹ تا ۲۳ مهرماه در دو بخش نمایش های صحنه ای و فضای باز برگزار می گردد.

منبع: آتلیه دات كام